Chinese jade: de ziel van steen

Lang voor porselein de wereld veroverde, vóór de eerste penseelstreek kalligrafie, nog voor de tijd van de Grote Muur – was er jade. In het oude China was jade niet zomaar een groene steen. Chinees jade was een symbool. In keizerlijke paleizen, op grafheuvels, tussen de vingers van geleerden en keizers – Chinese jade was overal, en altijd geladen met betekenis. Het groene gesteente stond voor schoonheid, zuiverheid en onsterfelijkheid. Kortom, jade verbeeldde in China wat mensen niet in woorden konden vatten.

Wat is Chinese jade?

Anders dan bij edelstenen in het Westen, is het bij Chinese jade niet te doen om fonkeling of glans, maar om textuur, klank en betekenis. Chinees jade, een verzamelnaam voor verschillende harde en zachte gesteenten, werd in China al sinds de prehistorie bewerkt tot gebruiks- en decoratieve voorwerpen. Twee soorten Chinees jade werden in de Chinese kunst hiervoor het meest gebruikt:

• Nefriet is zachter, crèmekleurig of lichtgroen, het oudste type jade in China – gebruikt sinds het Neolithicum, ca. 6500 jaar voor onze tijdrekening.
• Jadeïet is harder en vaak diepgroen of zelfs paarsig van kleur en vooral populair sinds de Qing-dynastie (vanaf de 18e eeuw).

Chinese jade werd met eindeloos geduld geslepen, geschuurd en gepolijst tot het aanvoelde als zijde en klonk als porselein wanneer je erop tikte.

Jade in China: een rijke traditie in vogelvlucht

De geschiedenis van jade begint niet in de keizerlijke hofhouding, maar in de mist van het Neolithicum. De drie oudste en belangrijkste productiecentra waren:

• Liangzhu en Longshan: bekend om hun geometrische en abstracte vormen – cirkels, rechthoeken, bijlen en ringen met een bijna mystieke eenvoud.
• Hongshan: hier kreeg jade voor het eerst een figuratief gezicht – vogels, vissen, menselijke vormen, vaak met spirituele betekenis.

Tijdens de Shang-dynastie (ca. 1600–1050 v.C.) werd die abstracte stijl voortgezet, maar de techniek verfijnde aanzienlijk. Grote wapens, ceremoniële bijlen en zelfs vazen werden uit jade vervaardigd. Later kwamen ook meer dier- en mensfiguren in beeld, geïnspireerd door de stijl uit Hongshan.

Onder de Westelijke Zhou (1045–771 v.C.) nam de productie af, maar evolueerde de stijl. En dan, tijdens de Oostelijke Zhou (770–256 v.C.), barst de jadekunst open in een ongeziene bloei. De focus verschoof: jade werd minder ritueel, meer ornamenteel – een versiersel, een teken van status en smaak.

Tijdens de Han-dynastie (206 v.C.–220 n.C.) werd jade nog productiever én expressiever. Veel stukken kregen een driedimensionale uitwerking: sierhangers, gordelhaken, dierfiguren in zachte bogen en met aandacht voor volume.

Van de Zes Dynastieën tot aan de Song-dynastie (222–1279) werd deze trend verdergezet: realisme en ornament primeerden. Vanaf de Song-dynastie kwam jadeproductie onder keizerlijk toezicht. Keizers herwaardeerden oudere stijlen en lieten ze bewust herproduceren – als eerbetoon én imitatie.

Onder de Yuan-dynastie (1279–1368) bloeide de innovatie, wat leidde tot een rijkdom aan vormen en technieken.

De Ming-dynastie (1368–1644) keerde terug naar de eenvoud: veel jade uit deze periode is robuust, strak, soms minimalistisch. Maar ook fijnere, delicate objecten kwamen voor.

En dan komt de Qing-dynastie (1644–1911): een tweede hoogtepunt, vergelijkbaar met de Oostelijke Zhou. De jadeobjecten uit deze periode zijn technisch indrukwekkend, rijk aan details, en vaak verfijnd tot in het uiterste. Pas na 1813 daalt de keizerlijke interesse, maar jade blijft prominent aanwezig – ook in de groeiende export naar Europa en Amerika.

Kunstvoorwerpen in Chinees jade: draagbaar én spiritueel

Van amuletten tot gordelhaken, van beeldjes tot sierdiscs (bi), de Chinese jade kunstvoorwerpen uit de verschillende periodes zijn even divers als intrigerend. Elk voorwerp draagt een symbolische lading:

• Een draak staat voor macht en bescherming.
• Een feniks voor vernieuwing.
• Een bi-schijf voor de hemel, het eeuwige.

Tijdens de Han-dynastie begroef men overleden edelen zelfs in jade dodenmaskers en harnassen, in de overtuiging dat het hen zou beschermen en zuiveren voor het hiernamaals.

Waarom is de waarde van jade zo hoog?

De waarde van jade schuilt niet enkel in zeldzaamheid of leeftijd, maar in de kwaliteit van het materiaal, de verfijning van de bewerking en de symboliek van het stuk. Factoren die een rol spelen zijn:

Transparantie en kleur: topkwaliteit jade is doorschijnend, met een diepe, egale kleur (bijvoorbeeld ‘keizerlijk groen’ bij jadeïet).
Afwerking: hoe fijner en subtieler de gravure, hoe hoger de waarde.
Periode: jade uit de Qing-dynastie of eerder is vaak geliefder dan latere stukken.
Herkomst en documentatie: stukken met een traceerbare geschiedenis doen het beter op de markt.

Verzamelaars over de hele wereld – maar vooral ook in China zelf – zijn voortdurend op zoek naar uitzonderlijke jadekunst. En dat vertaalt zich steeds vaker in stevige marktprijzen.

Hebt u Chinese jade in huis?

Misschien hebt u een geërfd beeldje, een amulet, of een schijf die al jaren in een lade ligt. Misschien voelt het zwaar en glad aan. Misschien laat het licht zacht door. Misschien klinkt het helder als u er zachtjes tegen tikt.

Antiek Picart helpt u graag bij het herkennen en taxeren van Chinese jade kunstvoorwerpen. Wij combineren materiaalkennis met historisch inzicht en geven u een betrouwbare, vrijblijvende schatting van de waarde van jade.

Contacteer ons vandaag nog voor een gratis en vrijblijvende taxatie bij u thuis en ontdek of uw jade méér is dan een mooi stuk steen.